İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK DEVLETLERİNDE DİN VE İNANIŞLAR HAKKINDA
Eski Türklerde çok Tanrılı inanç sistemi vardı.Bunların en önemlisi Gök Tanrı inancı idi.Ayrıca Totemizm(kurt,geyik,koyun gibi) Ongun adını verdikleri totemlari vardır.Totemizm inancı da bulunmaktadır.Tabiata ve tabiat kuvvetlerine inanma da(Natürizm)görülmektedir.Dağ, tepe,güneş,ay,yıldız kutsal varlık olarak sayılmaktadır.Ölmüş büyüklerin ruhlarına inanma (Animizm) ve onlardan kalanları kutsal sayma inancı da vardır.Buna Atalar Kültü İnancı denilmektedir.Ayrıca falcılık,büyü ve sihire dayalı olan Şamanizm de önemli bir inanıştır.Şamanizmdeki din adamlarına Şaman,Kam ya da Baskı denirdi.Eski Türkler öldükten sonra yaşama inanırlardı.Bu yüzden ölenler kişisel eşyaları ile birlikte gömülürlerdi.Ölüleri kişisel eşyaları ile birlikte gömdükleri mezarlara (Kurgan)denilmekteydi.Ölen bir kimse için düzenlenen cenaze törenine 'Yuğ' (Yoğ),ardırdan yakılan ağıtlara (Sagu)denirdi.Ölenlerin kurganlarının çevresine hayatta iken öldürdüğü düşman askeri sayısı kadar 'Balbal' adı verilen taştan heykelcikler dikilirdi.Eski Türklerde cennet ve cehennem inancı da vardı.İyi ruhların 'Uçmağ' denilen cennete,kötü ruhların'Tamu' denilen cehenneme gideceğine inanılırdı.Ölen kişiler için 'Ölü Aşı' denilen yemek verilirdi.Bu dini inançların yanı sıra Maniheizm,Hristiyanlık ve Musevilik de Türkler tarafından benimsenmişti.
İLK TÜRKLERİN KABUL ETTİĞİ DİNLER
Budizm
Brahmanizme karşı bir tepki olarak Hindistan'da ortaya çıkan dini inanç sistemi.Buddha'nın öğretilerine dayanır.Uyyurlar arasında yayılmıştır.
Musevilik
Hazarlar tarafından benimsenmiştir.
Totemizm
En eski inanç sistemidir.Tabiat kuvvetleri kutsal kabul edilir.Kutsal sayılan varlıklara Ongun denilirdi.
Hristiyanlık
Avrupa'ya göç eden Türk toplulukları Hristiyanlığı kabul etmişler ve milli benliklerini kaybetmişlerdir.(Macarlar,Bulgarlar,Avarların) bir bölümü.
Şamanizmİyi ve kötü ruhların mücadelesi vardır.Ruhlarla iletişim kuran ve ayini yöneten dini görevliye Şaman (Kam) adı verilir.
Atalar Kültü
Ataların kendilerine yardım ettiğine dair inanç vardır.Ahiret inancı görülür.
Gök Tanrı Dini
En yaygın dini inanç sistemidir.Ahiret inancı görülür.İyi insanların Uçmağa (cennet) kötü insanların Tamu'ya(cehennem) gideceğine inanılır.
Maniheizm
Et yemeyi ve savaşmayı yasakladığı için Türk yaşayışına uygun değildir.Uygurlar tarafından benimsenmiştir.