ATEŞ BÖCEĞİ HAKKINDA BİLGİ

3

Ateş böceğigiller (Lampyridae) familyasından birçok böceğe, karanlıkta ışık saçtıkları için ateş böceği denir. 2.000 kadar türü olan bu uçucu kın kanatlılar en az 5 mm, en çok 2 cm uzunluğunda kahverengi ya da siyah böceklerdir.

En parlak ışıklı ateş böcekleri tropik bölgelerde, özellikle Güneydoğu Asya’da yaşar. Avrupa ve Asya’daki ateş böcekleri Lampyris cinsindendir. Bu cinsin en tanınmış türü olan Avrasya ateş böceği (Lampyris noctiluca) Türkiye’de de bulunur. Kuzey Amerika’da ise daha çok Photinus, Photuris ve Pyrophorus cinsinden ateş böcekleri yaygındır.

Ateş böceklerinin yalnızca erişkinleri gövdelerinin arka ucundaki özel bir ışık organından ışık saçarlar. Karşı cinsi çiftleşmeye çağırmak için yanıp sönen bu ışığın çakış süresi türden türe değişir. Bazı türlerde, çakar denen deniz fenerlerinin ışığı gibi kısa aralıklarla yanıp söner, bazılarında ise bir kandil gibi sürekli yanar.

Erişkin ateş böceklerinin ömrü çok kısadır ve büyük olasılıkla bu ışıklı uyan nedeniyle başka hayvanlara kolay kolay yem olmazlar. Yalnız bazı kurbağalar ışığa aldırmayıp o kadar çok ateş böceği yerler ki sonunda kendileri de ışık saçmaya başlar. Bazen bir araya toplanan bir sürü ateş böceğinin hep birlikte ışıldaması, yanıp sönen lunapark ışıklan gibi ağaçları, tarlaları ve bahçeleri aydınlatır. Ateş böceklerinin larvaları da hafif ışıklıdır; ama bu ışık hem erişkinlerinki gibi yanıp sönmez, hem de o kadar parlamaz.

Ateş böceklerinin bazı türlerinde erkekler de dişiler de kanatlı ve ışıklıdır. Avrasya ateş böceklerinde ise erkeklerden daha küçük ve kanatsız olan dişiler solucana benzer. Bir dalın ya da tümseğin üzerine konup ışık saçarak, kanatlı olan erkekleri çiftleşmeye çağırırlar. Dişinin yumurtladığı küçük yumurtalardan tırtıla benzeyen larvalar çıkar. Etçil olan bu larvalar, sümüksü salgılarını izleyerek avladıktan sümüklü böcek ve salyangozlarla beslenir. Larvaların erişkin bir ateş böceğine dönüşmesi yıllarca sürebilir.

Ateş böceğinin ışığı elektrik ışığı gibi sıcak değil, donuk renkli, “soğuk” bir ışıktır ve. Bu çok verimli bir ışık üretme yoludur. Bir elektrik ampulü elektrik enerjisinin ancak yüzde 5’ini ışığa çevirebilirken, ateş böceği kimyasal enerjisinin yüzde 90’mı ışığa dönüştürebilir. Tropik bölgelerdeki ateş böceklerinin ışığı o kadar parlaktır ki bu ışıkta kitap bile okunabilir. Bu yüzden eskiden Çin, Cava ve Brezilya’da kafeslere doldurulan ateş böcekleri odaları aydınlatmak için lamba yerine kullanılmıştır.