ROMATİZMA HAKKINDA BİLGİ-ROMATİZMA NEDEN OLUR
Romatizmal Hastalıklar
Kaslar, kemikler, eklemler ve bu yapıları birleştiren bağlarda öncelikle ağrı ve hareket kısıtlılığına, bazen de şişlik ve şekil bozukluluğuna neden olan hastalıklara genel olarak romatizma denilmektedir. Romatizmal hastalıklar genel olarak iltihabi olanlar ve olmayanlar olarak sınıflandırılabilir.
İltihabi Olmayan Romatizmal Hastalıklar
Bu grup içerisinde en sık karşılaştığımız hastalıklar halk arasında kireçlenme olarak bilinen dejeneratif eklem hastalıkları (Osteoartrit) ve boyun, sırt, kol, bacak yumuşak dokularında ağrı ile seyreden yumuşak doku romatizmalarıdır(Miyalji, Fibromiyalji, Tendinit).
İltihabi Romatizmal Hastalıklar
Genellikle bağışıklık sistemindeki çeşitli nedenlere bağlı (genetik yatkınlıklar, çevresel faktörler, infeksiyonlar, v.b.) bozukluklardan kaynaklanan eklemlerde ve bazen göz, kalp, akciğer, böbrek gibi organlarımızda da mikrobik olmayan bir iltihaplanmayla sonuçlanabilen sistemik bir grup hastalıklardır.
Başlıca şu şekilde sınıflandırılabilirler:
- Romatoid artrit ve diğer bağ dokusu hastalıkları (Sistemik lupus eritematozus, skleroderma, Sjögren sendromu, mikst bağ dokusu hastalığı, dermatomiyozit-polimiyozit, polimiyaljia romatika, antifosfolipid antikor sendromu)
- Seronegatif spondilartropatiler (Ankilozan spondilit, enteropatik artropatiler, psöriatik spondilartopatiler,Reiter sendromu ve reaktif artropatiler)
- Behçet hastalığı
- Damar iltihapları (Vaskülitler)
- Periodik ateş sendromları (Ailevi akdeniz ateşi ve benzeri sendromlar)
- Kristal artropatileri
İltihabi romatizmal hastalıklar genel olarak daha çok orta yaştaki bayanlarda görülür. Ancak çocukluk çağı, ileri yaş grubu olmak üzere her yaşta görülebilirler. Bazı hastalıkların ise erkeklerde görülme sıklığı kadınlardan fazladır.
Artrit, bu hastalıkların en belirgin özelliğidir. Artrit, oynar özellikteki eklemlerin iltihabı demektir. Normalde oynar eklemleri saran kapsülün, iç yüzeyini kaplayan bir zar olup, bu zar eklemin hareket sırasında kayganlığını kolaylaştıran eklem sıvısını salgılar. Bu sıvı normal şartlar altında az miktardadır. Artrit varlığında, bu zarın iltihaplanması, kalınlaşması ve eklem sıvısının çok miktarda salgılanması söz konusudur. Artrit gelişen eklem şiş, sıcak, ağrılı, hareketleri kısıtlıdır, bazen kızarık görünümde olabilir. Sabah tutukluğu bu hastalıklar için önemli bir özelliktir.
Romatoid artrit bağ dokusu hastalıkları içerisinde en sık görülenidir. Belirgin olarak el bileği ve el küçük eklemlerinde olan ancak diğer eklemlerde de olabilen artrit söz konusudur. Tedavisi geciken ya da uygun yapılmayan hastalarda eklemlerde deformiteler ve sakatlıklar gelişebilir.
Özellikle 40 yaş öncesi sabahları belirgin olan bel ve kalça ağrı ve tutukluklarında omurganın ve leğen kemiği ekleminin iltihabi romatizmal hastalıkları akla gelmelidir (seronegatif spondilartropatiler ). Spondilartropatiler bazen iltihabi barsak hastalıkları veya sedef hastalığı ile birlikte görülebilir, genital bir infeksiyonu takiben gelişebilirler.
İltihabi romatizmal hastalıklarda ayrıca ateş, kilo kaybı, iştahsızlık, lenf bezlerinde büyüme, tükrük bezlerinde büyüme, ağız- göz kuruluğu, saç dökülmesi, deride güneş duyarlılığı, ağız yaraları, genital yaralar, deri döküntüleri, soğuk ya da stresle tetiklenen parmaklarda sararma-morarma gibi renk değişiklikleri, yutma güçlüğü, kas güçsüzlüğü gibi şikayetler de görülebilir.
Periyodik olarak ataklar halinde gelen birkaç günde gerileyen ateş, karın ağrısı, batıcı karakterde sırt-yan ağrıları, eklem ağrıları ailevi akdeniz ateşi hastalığının belirtileri olabilir.
Bir diğer iltihabi romatizmal hastalık grubu vaskülitlerdir. Vaskülit, damar duvarının iltihabıdır. Vaskülitin tipine göre değişen boyda (küçük-orta-büyük boy) damar duvarı iltihaplanması, organlarda hasara ve bununla ilişkili şikayet ve bulgulara yol açmaktadır. Vaskülitler genellikle ciddi ve ağır seyirli hastalıklardır.
Yine daha çok ileri yaş ve böbrek fonksiyonları bozuk hastalarda ürik asit düzeylerinin yükselmesi ile daha çok ayak eklemlerinin (en sık da ayak başparmağının) artrit atağı olarak gut görülebilmektedir.
Bir diğer önemli nokta sistemik bazı hastalıklar (kronik iltihabi ve infeksiyöz hastalıklar, habis hastalıklar) iltihabi romatizmal hastalık bulguları verebilir. Yine hastalığın erken dönemlerinde, bu romatizmal bulgular esas hastalık ilişkili bulgulardan daha baskın olabilir.
Romatizmal Hastalıklarda Tedavi
İltihabi olmayan romatizmal hastalıklarda steroid (kortizon) olmayan antiinflamatuar ilaçlar, sıklıkla kullanılmaktadır. Bu hastalıkların tedavisinde Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Nöroloji, Nöroşirürji, Ortopedi ve Travmatoloji, Psikiyatri kliniklerinden destek tedaviler almak gerekebilmektedir.
İltihabi romatizmal hastalıkların bir kısmı tamamen iyileşmekle beraber büyük bir kısmı da iyileşme ve alevlenmelerle seyredebilmektedir. Tedavi uzun sürelidir. Bazen ömür boyu devam edebilir. Hasta ve hekimin uyumu önemlidir. Tedavide amaç yakınmaların giderilmesi, olası organ tutulumlarının önlenebilmesi ve hastanın yaşam konforunun en üst düzeyde sürdürülmesini sağlamaktır. Akut dönemde, iltihabı baskılamada kortizon tedavilerinden yararlanılmakta, uzun dönemde hastalık, temel bazı antiromatizmal ilaçlar ile tedavi edilerek hastaların kortizon alma süreleri mümkün olduğunca kısa tutulmaya çalışılmaktadır. Günümüzde temel antiromatizmal ilaçların yetersiz kaldığı hastalarda yeni biyolojik tedaviler ile başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Tüm hastalıklar gibi romatizmal hastalıkların da erken tanı ve tedavisi önemlidir. Erken ve uygun tedavi ile gelişebilecek eklem deformite ve sakatlıklarının önlenebilmesi mümkündür. Sistemik tutulum yapabilen hastalıkların erken tanı ve tedavisi doğrudan sağkalım üzerine etkilidir.
Kaslar, kemikler, eklemler ve bu yapıları birleştiren bağlarda öncelikle ağrı ve hareket kısıtlılığına, bazen de şişlik ve şekil bozukluluğuna neden olan hastalıklara genel olarak romatizma denilmektedir. Romatizmal hastalıklar genel olarak iltihabi olanlar ve olmayanlar olarak sınıflandırılabilir.
Bu grup içerisinde en sık karşılaştığımız hastalıklar halk arasında kireçlenme olarak bilinen dejeneratif eklem hastalıkları (Osteoartrit) ve boyun, sırt, kol, bacak yumuşak dokularında ağrı ile seyreden yumuşak doku romatizmalarıdır(Miyalji, Fibromiyalji, Tendinit).
İltihabi Romatizmal Hastalıklar
Genellikle bağışıklık sistemindeki çeşitli nedenlere bağlı (genetik yatkınlıklar, çevresel faktörler, infeksiyonlar, v.b.) bozukluklardan kaynaklanan eklemlerde ve bazen göz, kalp, akciğer, böbrek gibi organlarımızda da mikrobik olmayan bir iltihaplanmayla sonuçlanabilen sistemik bir grup hastalıklardır.
Başlıca şu şekilde sınıflandırılabilirler:
- Romatoid artrit ve diğer bağ dokusu hastalıkları (Sistemik lupus eritematozus, skleroderma, Sjögren sendromu, mikst bağ dokusu hastalığı, dermatomiyozit-polimiyozit, polimiyaljia romatika, antifosfolipid antikor sendromu)
- Seronegatif spondilartropatiler (Ankilozan spondilit, enteropatik artropatiler, psöriatik spondilartopatiler,Reiter sendromu ve reaktif artropatiler)
- Behçet hastalığı
- Damar iltihapları (Vaskülitler)
- Periodik ateş sendromları (Ailevi akdeniz ateşi ve benzeri sendromlar)
- Kristal artropatileri
İltihabi romatizmal hastalıklar genel olarak daha çok orta yaştaki bayanlarda görülür. Ancak çocukluk çağı, ileri yaş grubu olmak üzere her yaşta görülebilirler. Bazı hastalıkların ise erkeklerde görülme sıklığı kadınlardan fazladır.
Artrit, bu hastalıkların en belirgin özelliğidir. Artrit, oynar özellikteki eklemlerin iltihabı demektir. Normalde oynar eklemleri saran kapsülün, iç yüzeyini kaplayan bir zar olup, bu zar eklemin hareket sırasında kayganlığını kolaylaştıran eklem sıvısını salgılar. Bu sıvı normal şartlar altında az miktardadır. Artrit varlığında, bu zarın iltihaplanması, kalınlaşması ve eklem sıvısının çok miktarda salgılanması söz konusudur. Artrit gelişen eklem şiş, sıcak, ağrılı, hareketleri kısıtlıdır, bazen kızarık görünümde olabilir. Sabah tutukluğu bu hastalıklar için önemli bir özelliktir.
Romatoid artrit bağ dokusu hastalıkları içerisinde en sık görülenidir. Belirgin olarak el bileği ve el küçük eklemlerinde olan ancak diğer eklemlerde de olabilen artrit söz konusudur. Tedavisi geciken ya da uygun yapılmayan hastalarda eklemlerde deformiteler ve sakatlıklar gelişebilir.
Özellikle 40 yaş öncesi sabahları belirgin olan bel ve kalça ağrı ve tutukluklarında omurganın ve leğen kemiği ekleminin iltihabi romatizmal hastalıkları akla gelmelidir (seronegatif spondilartropatiler ). Spondilartropatiler bazen iltihabi barsak hastalıkları veya sedef hastalığı ile birlikte görülebilir, genital bir infeksiyonu takiben gelişebilirler.
İltihabi romatizmal hastalıklarda ayrıca ateş, kilo kaybı, iştahsızlık, lenf bezlerinde büyüme, tükrük bezlerinde büyüme, ağız- göz kuruluğu, saç dökülmesi, deride güneş duyarlılığı, ağız yaraları, genital yaralar, deri döküntüleri, soğuk ya da stresle tetiklenen parmaklarda sararma-morarma gibi renk değişiklikleri, yutma güçlüğü, kas güçsüzlüğü gibi şikayetler de görülebilir.
Periyodik olarak ataklar halinde gelen birkaç günde gerileyen ateş, karın ağrısı, batıcı karakterde sırt-yan ağrıları, eklem ağrıları ailevi akdeniz ateşi hastalığının belirtileri olabilir.
Bir diğer iltihabi romatizmal hastalık grubu vaskülitlerdir. Vaskülit, damar duvarının iltihabıdır. Vaskülitin tipine göre değişen boyda (küçük-orta-büyük boy) damar duvarı iltihaplanması, organlarda hasara ve bununla ilişkili şikayet ve bulgulara yol açmaktadır. Vaskülitler genellikle ciddi ve ağır seyirli hastalıklardır.
Yine daha çok ileri yaş ve böbrek fonksiyonları bozuk hastalarda ürik asit düzeylerinin yükselmesi ile daha çok ayak eklemlerinin (en sık da ayak başparmağının) artrit atağı olarak gut görülebilmektedir.
Bir diğer önemli nokta sistemik bazı hastalıklar (kronik iltihabi ve infeksiyöz hastalıklar, habis hastalıklar) iltihabi romatizmal hastalık bulguları verebilir. Yine hastalığın erken dönemlerinde, bu romatizmal bulgular esas hastalık ilişkili bulgulardan daha baskın olabilir.
İltihabi olmayan romatizmal hastalıklarda steroid (kortizon) olmayan antiinflamatuar ilaçlar, sıklıkla kullanılmaktadır. Bu hastalıkların tedavisinde Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Nöroloji, Nöroşirürji, Ortopedi ve Travmatoloji, Psikiyatri kliniklerinden destek tedaviler almak gerekebilmektedir.
İltihabi romatizmal hastalıkların bir kısmı tamamen iyileşmekle beraber büyük bir kısmı da iyileşme ve alevlenmelerle seyredebilmektedir. Tedavi uzun sürelidir. Bazen ömür boyu devam edebilir. Hasta ve hekimin uyumu önemlidir. Tedavide amaç yakınmaların giderilmesi, olası organ tutulumlarının önlenebilmesi ve hastanın yaşam konforunun en üst düzeyde sürdürülmesini sağlamaktır. Akut dönemde, iltihabı baskılamada kortizon tedavilerinden yararlanılmakta, uzun dönemde hastalık, temel bazı antiromatizmal ilaçlar ile tedavi edilerek hastaların kortizon alma süreleri mümkün olduğunca kısa tutulmaya çalışılmaktadır. Günümüzde temel antiromatizmal ilaçların yetersiz kaldığı hastalarda yeni biyolojik tedaviler ile başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Tüm hastalıklar gibi romatizmal hastalıkların da erken tanı ve tedavisi önemlidir. Erken ve uygun tedavi ile gelişebilecek eklem deformite ve sakatlıklarının önlenebilmesi mümkündür. Sistemik tutulum yapabilen hastalıkların erken tanı ve tedavisi doğrudan sağkalım üzerine etkilidir.